Ви пренесувам само еден мал дел од книгата „НАЦИОНАЛИЗАМ ИЛИ ДЕМОКРАТИЈА“ од еден од моите омилени филозофи – Милан Кангрга. За жал не можам да ја преведам цела, поради недостаток на време, но се надевам дека сеуште може да се купи низ книжарниците во Белград. Издадена е во 2002 година од “Izdavacka Knizarnica Zorana Stojanovica : Novi Sad”. За оние кои се заинтересирани.
Милан Кангрга предаваше етика на филизофскиот универзитет во Загреб а има докторирано на Хајделберг. Исто така беше дел од дисидентската група „Praxis”. За жал почина во 2008 година.
Од мое лично искуство, студирајќи во Германија, можам да потврдам дека тој е еден од најценетите филозофи од Балканот. Од сета литература што ja имам прочитано на темата национализам, оваа книга, според мене, ја нуди најдлабоката филозофска хуманистичка критика на национализмот како идеологија на владеење на Балканот. Како голем критичар на националистичките политики на Туџман и она што се случуваше во 90те години во Хрватска, лесно е човек да направи паралела со македонското општество и она што се случува денес.
.........
Германскиот филозоф Хегел го споменува примерот во кој Сфингата, како симбол на загатката, му го поставува на Едип следново прашање: што е тоа што наутро оди на четири нозе, попладне на две а навечер на три? Едип од прва одговара – тоа е човек! Хегел во тој одговор го гледа почетокот на европскиот дух. Веројатно ќе се запрашате за што точно се работи и зошто Хегел сака да ја нагласи оваа квалификација? Накратко е токму ова: историскиот продор на ова битно и ново (Хегел го вика: европско) во Едиповиот одговор, по што Сфингата се струполува во бездна, е тоа што Едип го даде одговорот на најбитното прашање на човековиот живот. Тоа лежи во тоа што Едип пред неколку илјади години сеуште вистински – со оглед на „историската незрелост“ - не требало да го даде тој одговор. Би било далеку попримерно ако би одговорил: тоа е Атињанин или Спартанец; дури и поимот Грк во тоа време би бил премногу општ и пред времето; а замислете, Едип одговара – Човек! Таквото длабоко „пречекорување“ на своите тесно-етнички, поточно родовско-племенски врски е граница и посебна ограниченост на свеста. Едиповиот одговор значеше едно целосно, антиципаторско движење што требаше да ја означи, како што вели Хегел, иднината на европската историја се до денешен ден!
................
Национализам е инстистирање на (национална) посебност, но – тоа треба овде да се нагласи - против општото, како што е човековата универзалност. Така националистичката свест е битно усмерена само кон она што е свое (овде треба да се нагласи: чисто во-родено, родовско и племенско како саможиво и во себе затворено и спротивно на се друго и поинакво. Тоа „друго“ и „поинакво“ не се признава и се зема за помалку вредно или безвредно, како „туѓо тело“ во она што е „само наше“. Така национализмот се покажува и потврдува како – радикално зло!
.............
...национализмот не е, и не може да биде основа на политиката, ниту како политичка категорија, ниту како политичка програма!
Само во тоталитарни системи и режими со авторитарни структури, нацијата и националното се претвораат во политичка платформа, како што беше во нацистича хитлеровска Германија, фашистичка Италија на Мусолини или Франција и Шпанија. Истото е и тука кај нас, во туџманова Хрватска и Србија на Милошевиќ.
...........
Национализмот не е само антипод, туку е битен противник и најлош непријател на демократијата: нема националистичка демократија или демократски национализам.
Национализмот значително се темели, со оглед на својата природа, на најдлабокото и најконсеквентното на апстрактниот, племенски колективитет, кој не само да прераснува, туку е втемелен на деспотизмот, етатизмот, тоталитаризмот, нацизмот и тиранијата од сите врсти и облици.
.............
Со тоа доаѓаме и до современото поимање и пракса на модерната граѓанска демократија, која најдлабоко му се спротиставува на национализмот со тоа што се темели на плурализамот, поединецот и граѓанинот. И тоа поимот граѓанин не како bourgeoisa (како приватно, исклучиво на своите приватни интереси, саможиво суштество), туку на citoyen, како политичко суштество кое се потврдува на општо друштвен план и воедно се бори за општо друштвена потреба на својата посебност и единечност. Во националистичката идеологија суверенот е (како во феудализмот, да не се навраќаме на минатото!) храватски: владетел, лидер, поглавар, водач (како индијански поглавица што го гледаме по филмови), а во демократија суверен е граѓанинот како поединец. Тој поединец ги бира на слободни избори своите преставници во парламентот во кој се расправа за битно општодруштвени, но и за сите останати посебни и поединечни интереси за заедничкиот живот во државата. Со тоа, тој граѓанин постанува правно еднаков државјанин.
No comments:
Post a Comment